Βιβλιοκριτική για το μυθιστόρημα "Sharif- Βαδίζοντας στο σκοτάδι" του Δημήτρη Μπονόβα | Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Συγγραφέας: Δημήτρης Μπονόβας

Έτος έκδοσης: 2022

Σελ.: 320

Εκδόσεις: Υδροπλάνο

Η ζωή του ανθρώπου είναι το πολυτιμότερό του αγαθό. Χωρίς αυτό καθετί υλικό παύει να έχει αξία. Η ζωή του είναι ένα ανεκτίμητο δώρο από τον Ουρανό. Είναι το δώρο που του χάρισε απλόχερα ο Θεός για να περπατήσει τον δικό του το δρόμο. Να τιμήσει την ύπαρξή του κατά την παραμονή του στη γη με αξιοπρέπεια και ήθος, με σύνεση και αρετή. Δυστυχώς όμως, αυτή η προφανής υποχρέωσή του απέναντι σ’ αυτό το θείο δώρο που κρατά στην αγκαλιά του συνειδητά δεν ακολουθείται πιστά από τον ίδιο. Δεν εκτιμάται. Ίσως γιατί ως αδύναμο ον που είναι και παρασυρόμενος από τα ενστικτώδη πάθη του, τις περισσότερες φορές έχει την αίσθηση ότι ο ίδιος είναι ο Θεός και κανείς άλλος, ότι είναι αιώνιος και απελπιστικά εσφαλμένα ανίκητος, κυρίαρχος του εαυτού του, αλλά και όλων των υπόλοιπων όντων, ανθρώπινων ή μη, που συνυπάρχουν μαζί του, δηλώνοντάς του, εμμέσως πλην σαφώς, την παρουσία τους. Δεν είναι μόνος του στον κόσμο, του φωνάζουν, δεν είναι ο κυρίαρχος των πάντων. Είναι απλά μια μονάδα ανάμεσα σε εκατομμύρια άλλες. Κι έτσι, γεννιέται το σκοτάδι, αυτό το σκοτάδι για το οποίο κάνει λόγο στην πρώτη του συγγραφική προσπάθεια ο συγγραφέας Δημήτρης Μπονόβας, που φέρει τον τίτλο «Sharif - Βαδίζοντας στο σκοτάδι».

Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Υδροπλάνο», το οποίο οπωσδήποτε αποτελεί ένα πολύ αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα του αφηγηματικού ταλέντου του γράφοντος. Η ιστορία του κερδίζει από την πρώτη στιγμή τον αναγνώστη, όχι μόνο τον λάτρη του ιστορικού μυθιστορήματος, αλλά ακόμα κι εκείνου που δείχνει εμφανή ενδιαφέρον σε θέματα κοινωνικού περιεχομένου. Γιατί πώς αλλιώς θα μπορούσε ο αναγνώστης να συγκινηθεί από μια ιστορία που κάνει λόγο για σωματική και ψυχική κακοποίηση, για φυλετική ανισότητα, για ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων, για ρατσισμό, για εμπόριο οργάνων, για παιδική εκμετάλλευση, για πορνεία, για ναρκωτικά, για δολοφονίες εν ψυχρώ, για προσφυγιά, για υπέρμετρο εγωισμό, για θρησκευτικές προκαταλήψεις, για το θεσμό της οικογένειας, για τη δύναμη της πατρικής και μητρικής αγάπης, για τη δύναμη του έρωτα, για τη δύναμη της συγχώρεσης, για την αξία της θυσίας και της αυτοθυσίας, για τα παράλογα του φόβου, του φανατισμού, του εθνικισμού κ.α.;

Η ιστορία του Δημήτρη Μπονόβα απεικονίζει με τρόπο γλαφυρό τις φρικαλεότητες του ανθρώπινου γένους όταν αυτό παύει να είναι ανθρώπινο, παύει να είναι γένος. Όταν υποκινείται από ζωώδη ένστικτα, πολλές φορές κτηνώδη, άγρια, ωμά και άκρως εγκληματικά. Φυσικά, καθώς η ιστορία του πρόκειται, όπως ήδη ειπώθηκε, για ιστορικό μυθιστόρημα πρωτίστως, το περιεχόμενό της βασίζεται σε αληθινά γεγονότα. Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου του ο συγγραφέας μεταφέρει τον αναγνώστη του στην Ανατολή και συγκεκριμένα στη Μοσούλη, στο Βόρειο Ιράκ, εκεί όπου η οικογένεια του κεντρικού του ήρωα Σαρίφ θα βιώσει την απόλυτη αγριότητα του πολέμου, της σκληρής καταδίωξης, των βασανιστηρίων, του βίαιου διωγμού, της αρπαγής και του εν ψυχρώ θανάτου. Μια αγριότητα που προκαλείται στο όνομα της θρησκείας και της μη υπακοής των αλλόπιστων στους φανατικούς και αδίστακτους Ισλαμιστές.

Ο αναγνώστης θα μεταφερθεί αμέσως στη φρίκη του πολέμου. Δημόσιοι αποκεφαλισμοί και βασανιστήρια, βιασμοί, χάος και τρομοκρατία θα κυριαρχήσουν στο προσκήνιο. Απώτερος σκοπός των πράξεων αυτών η ολική κάθαρση του μουσουλμανικού κράτους από τους ανεπιθύμητους. Η ιδέα της προσφυγιάς γίνεται πλέον μονόδρομος. Μα δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση η επίτευξή της. Ο αναγνώστης θα διαβάσει για τις απεγνωσμένες προσπάθειες πλήθους ανθρώπων που τελικά καταδικάστηκαν στο θάνατο παρά τον αγώνα τους να τον αποφύγουν. Φτώχεια, αρρώστιες, τραυματισμοί, εφιάλτες αποτελούν τη συνέχεια εκείνων, των λίγων ομολογουμένως, που καταφέρνουν να σωθούν ως από θαύμα. Ακριβώς όπως σώζεται και ο Σαρίφ, ο ζωντανός νεκρός του πολέμου, αυτού που δε θέλησε ποτέ του, που δεν προκάλεσε ποτέ του, που δεν επεδίωξε.

Κι εκεί τελικά, όπου όλα μοιάζουν να σημαίνουν το τέλος της φρίκης, μια νέα βασανιστική αρχή οδηγεί τα βήματα του ήρωα σε νέα κοπιώδη μονοπάτια, ακόμα πιο άγρια, ακόμα πιο απάνθρωπα. Είναι ακριβώς το σημείο αυτό, όπου οι άνθρωποι δεν πολεμούν πλέον με τα όπλα, όπως στη Μέση Ανατολή, αλλά με λεφτά και συναισθήματα. Εκεί δηλαδή, όπου ο εθνικισμός γίνεται απόλυτη ιδεολογία και οδηγεί τους φανατικούς υπηρέτες του στο στυγνό έγκλημα, σε γενοκτονίες, σε εμπόριο λευκής σάρκας, στα ναρκωτικά, στην παιδική εκμετάλλευση κ.α.

Σε αρκετά σημεία της ιστορίας ο αναγνώστης θα νιώσει έντονα συναισθήματα θυμού, θλίψης, απογοήτευσης και μαρασμού. Ο θάνατος παρουσιάζεται με πολλά πρόσωπα στον άνθρωπο που του προβάλει αντίσταση και η εικόνα του οπωσδήποτε κάθε φορά επηρεάζει τον συναισθηματικό του κόσμο και τον στιγματίζει για πάντα.

Ο συγγραφέας είναι αρκετά παραστατικός στις περιγραφές του, χωρίς ωστόσο να πλατειάζει και χωρίς να κουράζει τον αναγνώστη. Άλλωστε, οι αναφορές του πηγάζουν από τα ίδια τα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τους λαούς στο πέρασμα του χρόνου και αμαύρωσαν τις ψυχές τους. Οι έντονοι διάλογοι, οι συνεχόμενες σκηνές βίας, η κινηματογραφική ροή στην εξέλιξη των γεγονότων και η συχνή αντιπαραβολή της τραγικής πραγματικότητας του τόπου βασανιστηρίων με την γλυκιά και ήρεμη πραγματικότητα μιας άλλης περιόδου βοηθούν τον συγγραφέα προς τον σκοπό αυτό, να παρουσιάσει ακριβώς το κλίμα της εποχής και του τόπου που περιγράφει.

Η δεύτερη ιστορία, που ακολουθεί της πρώτης, αποτελεί στην ουσία το παρακλάδι της. Είναι αυτή που θα ολοκληρώσει το τέλος της πορείας του Σαρίφ προς τη νέα ζωή. Μιας νέας μορφής πόλεμος, πιο ύπουλος από τον προηγούμενο, πιο υπόγειος και πιο μοντέρνος, κατά τα πρότυπα της Δύσης, θα οδηγήσει ακριβώς στο ίδιο αποτέλεσμα τους αδύναμους κι ανεπιθύμητους στον κόσμο, δηλαδή στον θάνατο. Μόνο που εδώ πια ο αδύναμος κι ανεπιθύμητος δε διώκεται με όπλα, αλλά με κάτι εξίσου δυνατό με αυτά, το χρήμα.

Άραγε, ποια θα είναι η κατάληξη του Σαρίφ; Θα καταφέρει να δει το φως μέσα στο απέραντο σκοτάδι που βρίσκεται; Αυτό θα το μάθει ο αναγνώστης διαβάζοντας τη συνέχεια του βιβλίου.

Μεστή γλώσσα, αρκετά σοβαρή και ψυχρή εκεί που επιβάλλεται να είναι κι άλλοτε πιο λυρική και σεμνή όταν απαιτείται λόγω των συνθηκών. Το κείμενο χαρακτηρίζεται από έναν ακραίο ρεαλισμό, που δίνει έμφαση στη λεπτομέρεια για τη σωστή και ακριβή απόδοση των κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών, των γεγονότων, των τόπων, των θρησκευτικών πεποιθήσεων, των ανθρώπινων συμπεριφορών, των ηθών και των εθίμων κοινωνιών πολύ διαφορετικών μεταξύ τους, που όμως υπήρξαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν παρά τις κακουχίες και τους διωγμούς που υπέστησαν και εξακολουθούν να υφίσταται κυρίως λόγω της καταγωγής τους. Οι ζωντανοί διάλογοι, οι ωμές σκηνές ακραίας ανθρώπινης συμπεριφοράς τονίζουν ξεκάθαρα τις ολέθριες καταστροφές που μπορεί να προκαλέσει η φρίκη του πολέμου, ο φανατισμός και η έλλειψη της αγάπης στον κόσμο.

Ένα αρκετά δομημένο βιβλίο που δεν υστερεί σε γεγονότα, δεν παραποιεί την ιστορική αλήθεια όταν την εμπλέκει με την μυθοπλασία, αναγκαία άλλωστε για ένα ιστορικό μυθιστόρημα, με πολλά μηνύματα που σκοπό έχουν να κρατήσουν τη μνήμη της ιστορίας ζωντανή, να εστιάσουν στα εγκληματικά λάθη της αλόγιστης ανθρώπινης συμπεριφοράς, να παραδειγματίσουν, να αφυπνίσουν συνειδήσεις και οπωσδήποτε να αποτρέψουν περαιτέρω εγκληματικές ενέργειες στο όνομα ενός έθνους, μιας ιδεολογίας ή μιας θρησκείας.

Ένα βιβλίο που οπωσδήποτε αξίζει να διαβαστεί. Ας είναι καλοτάξιδο!

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Συρία – ο πόλεμος βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Σπίτια βομβαρδίζονται, άνθρωποι πεθαίνουν, ζωές καταστρέφονται. Ο Σαρίφ και η οικογένειά του αποφασίζουν να πάρουν τον δρόμο της προσφυγιάς, ψάχνοντας ένα καλύτερο αύριο. Η μοίρα όμως έχει άλλα σχέδια… Ελλάδα – μια χώρα που μαστίζεται από την κρίση σε όλα τα επίπεδα. Ο Γιάννης, φορτωμένος με τα πάθη του παρελθόντος, πιστεύει ακόμα ότι έχει το πάνω χέρι. Δεν ξέρει όμως τι του επιφυλάσσει το μέλλον… Οι ζωές τους μπλέκονται και τότε όλα αλλάζουν. Το παρελθόν γκρεμίζεται σαν στοίβα από τραπουλόχαρτα και μια κοινή πορεία ξεκινά. Αλλά πού θα οδηγήσει;

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα Δημήτρη Μπονόβα:

Ο Δημήτρης Μπονόβας γεννήθηκε το 1989 στην πόλη των θρύλων και των παραδόσεων, τα Ιωάννινα, όπου και ζει έως σήμερα. Σπούδασε στο ΑΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας στο τμήμα Μηχανικών Η/Υ και στο Ηπειρωτικό Ωδείο Τσακάλωφ στα τμήματα πιάνου και ανώτερων θεωρητικών. Ξεκίνησε γράφοντας ποίηση. Έργα του έχουν συμπεριληφθεί σε αρκετές ομαδικές συλλογές, ενώ έχει εκδώσει και δύο προσωπικές, μία σε ηλεκτρονικό βιβλίο και μία σε φυσικό, τη Νυχτερινή Ελεγεία από τις εκδόσεις Γράφημα. Αρθρογράφος για αρκετά χρόνια σε καλλιτεχνικές ιστοσελίδες ενώ τα τρία τελευταία διατηρεί μαζί με φίλους και τη δική του, το Authoring Melodies. Άνθρωπος με πολλές ανησυχίες και ενδιαφέροντα. Αν δεν τον πετύχεις μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή, σίγουρα θα τον βρεις με ένα βιβλίο στο χέρι. Λατρεύει τα ιστορικά μυθιστορήματα, γιατί τον ταξιδεύουν σε άλλες εποχές και μέσα από αυτά γνωρίζει πρόσωπα και καταστάσεις. Το παρόν βιβλίο είναι η πρώτη του προσπάθεια σε πεζό λόγο.