Η Μαίρη Μαργαρίτη γράφει για τo βιβλίο "Έρωτας είναι" της Στέλλας Πετρίδου

    H σημερινή παρουσίαση αφορά τη νέα ποιητική συλλογή της  Στέλλας Πετρίδου που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «άλφα πι» με τίτλο  «Έρωτας είναι».  Και αποτελείται από εξήντα ποιήματα και δώδεκα τραγούδια, όλα αφιερωμένα στον έρωτα. Πρόκειται, επομένως, για μια ποιητική συλλογή που προσεγγίζει το θέμα του έρωτα από διάφορες οπτικές, όπως του έρωτα που μόλις γεννιέται, του έρωτα που κρατά παρά τις αντιξοότητες, του έρωτα που δεν έχει ανταπόκριση, ακόμη και του προδομένου έρωτα.

   Ο τίτλος της συλλογής αποτελείται από το ουσιαστικό «έρωτας» συνοδευόμενο από  το ρήμα «είναι» σε χρόνο ενεστώτα δηλώνοντας εξαρχής τη διαχρονικότητα του έρωτα και την ακατάλυτη παρουσία του έρωτα στις ζωές των ανθρώπων, όλων των ανθρώπων και όλων των εποχών των ανθρώπων. Το ερωτικό συναίσθημα πηγάζει από τα βάθη της ανθρώπινης ύπαρξης και καταδυναστεύει τον ερωτευμένο, τον γονατίζει μπροστά στο αγαπημένο πρόσωπο για χάρη του οποίου θα έκανε πλέον με προθυμία τα πάντα.

  Εξάλλου  κοινό σημείο των περισσοτέρων ποιημάτων της συλλογής είναι η εξάρτηση του ερωτευμένου από το προσφιλές πρόσωπο. Ο ερωτευμένος τοποθετεί το αγαπημένο πρόσωπο πάνω κι απ΄τη δική του ύπαρξη, το καθιστά οδηγό και εξουσιαστή του, του επιτρέπει να ορίζει τη ζωή και τον θάνατό του, τη χαρά και τη θλίψη του. Καταλήγει τελικά να ζει μόνο για να περιμένει την έλευσή του και αυτή η προσμονή δεν  εξαντλεί τον ερωτευμένο αλλά αντιθέτως τον ενισχύει. Η δύναμη της εξάρτησης είναι εμφανής στα περισσότερα ποιήματα, είναι αυτή που τυλίγει τον ερωτευμένο, τον υποτάσσει και τον βασανίζει ώστε πίσω απ΄όλα τα έμψυχα και άψυχα να βλέπει πλέον το προσφιλές πρόσωπο.  Διαβάζω απόσπαμα από το ποίημα:

Ω ΓΛΥΚΕΙΑ ΜΟΡΦΗ ΣΕΛ.18

«Ω, γλυκιά μορφή, κρυφό και μερτικό μου,

 του παραδείσου μου φωλιά, στον ουρανό μου φως

 στου πηγαιμού τ΄ατέλειωτο ταξίδι μου οδηγός,

 εσύ μπροστά κι αφεντικό μου»

  Έντονο εξάλλου είναι το στοιχείο της προσμονής: ο ερωτευμένος μοιάζει να περιμένει αιωνίως το πρόσωπο που αγαπά. Με μια πηγαία αισιοδοξία και συνάμα βεβαιότητα ότι το αγαπημένο πρόσωπο θα έρθει τελικά, μια αισιοδοξία που συγγενεύει με την ίδια τη φύση του ερωτικού συναισθήματος, ο ερωτευμένος τάσσει τον εαυτό του σε μια αέναη προσμονή. Το πέρασμα του χρόνου όμως δεν αναστέλλει ούτε στο ελάχιστο τα ερωτικά αισθήματα, αντιθέτως τα επιτείνει. Η αναμονή επιπλέον εξιδανικεύει  τον έρωτα, το προσφιλές πρόσωπο στέκεται ανώτερο όλων, είναι ο ένας και μοναδικός θνητός που ξεπερνά την ίδια τη θνητή φύση του, με δύναμη που μόνο τα φυσικά στοιχεία έχουν. Ο έρωτας με τη μη ολοκληρωσή του καθίσταται αιώνιος και άφθαρτος, αποκτά διάρκεια, αλλά  ταυτόχρονα και ένταση. Ο ερωτευμένος δηλώνει πως θα περιμένει, ακόμη και μια ολόκληρη ζωή, αν χρειαστεί. Διαβάζω απόσπασμα από το ποίημα:

ΘΑ ΣΕ ΠΡΟΣΜΕΝΩ  ΣΕΛ.27

«Κι αν με λαχτάρα τη μορφή σου περιμένω

 μέσα στη νύχτα που ουρλιάζει ο μισεμός,

 όσα κομμάτια κι αν με κόβει ο χωρισμός,

ζεστό μου δάκρυ,μια ζωή θα σε προσμένω»

   Απ’ την άλλη ως σκηνικό του έρωτα επιλέγεται στη συλλογή της Στέλλας Πετρίδου συνήθως η φύση και όχι ένα κλειστό δωμάτιο για παράδειγμα όπου μελαγχολεί ο ερωτευμένος λόγω της απουσίας του αγαπημένου προσώπου. Η φύση με την  αυθεντικότητά της καθίσταται το ταιριαστό σκηνικό του έρωτα, ενός αυθεντικού συναισθήματος, μιας φυσικής ένωσης σωμάτων και ψυχών. Η φύση άλλωστε είναι αυτή ακριβώς που ενεργοποιεί τη σκέψη του ερωτευμένου, που του δίνει αισιοδοξία, χαρά και γαλήνη, δύναμη να περιμένει τον ερχομό του προσφιλούς προσώπου.   Πολλές φορές εξάλλου  μοιάζει να συμπάσχει με τον ερωτευμένο, να σκύβει πάνω του παρηγορητικά, να καθρεφτίζει τα ενδόμυχα συναισθήματα που βιώνει. Διαβάζω απόσπασμα από:

ΑΝΟΙΞΗ  ΣΕΛ.39

«Ένα χαμόγελο σου στέλνω την αυγή

 κι από τα άνθη μυγδαλιάς κόβω κλαδί,

 να σου θυμίσω πως την άνοιξη μου φέρνεις»

   Πολύ σημαντική είναι επίσης η παρουσία της θάλασσας και γενικά του υγρού στοιχείου στην ποίηση της Στέλλας Πετρίδου. Είναι βέβαια αναμενόμενο για μια ποιήτρια που γεννήθηκε και ζει σε νησί, οι εικόνες και τα βιώματά της να περιστρέφονται γύρω από τη θάλασσα του Αιγαίου. Η θάλασσα, το υγρό στοιχείο, κυριαρχεί στη ζωή του ερωτευμένου, η ψυχή του μοιάζει με θάλασσα, άλλοτε γαλήνια και άλλοτε φουρτουνιασμένη, ρευστή και δροσερή, στέκεται πάντα εκεί, αιώνια και απαράλλαχτη.  Και άλλα άψυχα κάνουν έντονη την παρουσία τους στην ποίηση της Στέλλας Πετρίδου. Όπως η νύχτα με τη  σελήνη της και τον αισθησιασμό της, η νύχτα των εραστών, αλλά και η νύχτα του μελαγχολικού ερωτευμένου που βασανίζεται μακριά από το ταίρι του. Διαβάζω απόσπασμα από:

 Η ΚΟΡΗ ΤΟΥ ΓΥΑΛΟΥ ΣΕΛ.34

«Νύχτα ασημένια άπλωνε παντού

 κι εκεί στη μέση η κόρη του γιαλού.

 Γύρω της μ’ άστρα άναβε φωτιές

 και για μια αγάπη αληθινή έκανε ευχές»

  Τα ποιήματα της συλλογής στο μεγαλύτερο ποσοστό τους έχουν ομοιοκαταληξία και χαρακτηρίζονται από έντονο λυρισμό. Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι πως αλλάζει το πρόσωπο που απευθύνει τα ερωτικά λόγια: άλλοτε είναι γυναίκα που απευθύνεται σε άνδρα και άλλοτε άνδρας που απευθύνει ερωτικά λόγια σε γυναίκα. Ίσως το δεύτερο να αποτελεί μια γυναικεία φαντασίωση, καθώς οι στίχοι αυτοί είναι τα λόγια που θέλει να ακούσει μια γυναίκα από τον εραστή της. Διαβάζω απόσπασμα από:

ΤΗ ΝΥΧΤΑ ΘΑ ‘ΡΘΩ ΝΑ ΣΕ ΒΡΩ  ΣΕΛ.31

«Τη νύχτα θα’ ρθω πειρατής

 τις άμυνες σου να πατάξω,

 να γίνω πόθος κι εραστής.

 Τη νύχτα θα΄ρθω πειρατής»

    Δίνεται έτσι το μήνυμα πως ο έρωτας απευθύνεται σε όλους, είναι ένα συναίσθημα που βιώνουν όλοι οι άνθρωποι, με τα ίδια χαρακτηριστικά και τις ίδιες συνέπειες. Από τον έρωτα δε γλιτώνει κανείς, όπως και απ΄τον θάνατο και ο παραλληλισμός δεν είναι διόλου τυχαίος. Συχνά τα δυο αυτά συναντώνται δίπλα δίπλα και στη ζωή και στη λογοτεχνία. Ο έρωτας είναι καθολικός που επηρεάζει τους πάντες αλλά και διαρκής όσο κρατά μια ζωή, ίσως και πέρα απ΄τη ζωή, να νικά τον θάνατο.

   Η γλώσσα της συλλογής είναι απλή χωρίς επιτήδευση, τα νοήματα ξεκάθαρα κι άμεσα. Απουσιάζουν οι βερμπαλισμοί και έτσι η γλώσσα αβίαστη και συναισθηματικά φορτισμένη εκφράζει τον έρωτα σε όλες του τις εκφάνσεις και συγκινεί με τη δύναμη και την ορμή του στίχου. Είναι η γλώσσα της αθωότητας, η γλώσσα του ονειρικού συνειρμού.   Η χρήση κάποιων λέξεων με το χρώμα ενός γλωσσικού ιδιώματος, που δε συναντά κανείς συχνά στις μέρες μας, προσδένει τους στίχους της συλλογής στο άρμα της παραδοσιακής ποίησης μεταφέροντάς την και προσαρμόζοντας την στο σήμερα. Η Στέλλα Πετρίδου εξάλλου έχει την ικανότητα να καταδύεται στον εσωτερικό της κόσμο και να φέρνει στην επιφάνεια το βαθύτερο και αυθεντικό αίσθημα του έρωτα με λυρισμό και καθαρότητα γραφής.

   Επιπλέον, η ποίηση της χαρακτηρίζεται από μουσικότητα, όχι μόνο επειδή είναι έμμετρη αλλά και επειδή είναι απλή και ειλικρινής, όπως είναι και η βαθύτερη ουσία του έρωτα. Έτσι, ο έρωτας τρέπεται σε τραγούδι που μαγεύει και παρασέρνει τον ερωτευμένο, τον ωθεί να παραδοθεί χωρίς δεύτερη σκέψη στο προσφιλές πρόσωπο. Η μουσικότητα των στίχων της δεν οφείλεται μόνο στην ομοιοκαταληξία αλλά υπακούει σε έναν εσωτερικό ρυθμό που προσδίδει δύναμη και ζωντάνια στο ποίημα.

   Εν κατακλείδι, ο έρωτας είναι ο πόθος της ένωσης με το προσφιλές σώμα. Η ένωση αυτή περιλαμβάνει και το σώμα και την ψυχή. Ο πόθος της ένωσης  και η άσβεστη επιθυμία βασανίζει μεν τον ερωτευμένο και τον κρατά δέσμιο σε μια αέναη προσμονή, αλλά αποτελεί συνάμα και τη μεγαλύτερη πηγή χαράς και αισιοδοξίας στη ζωή του.

Μαίρη Μαργαρίτη

Υποψήφια Διδάκτορας Πανεπιστημίου Αιγαίου

Συγγραφέας