Βιβλιοκριτική για το μυθιστόρημα "Γράμματα σ' έναν δραπέτη" της Νίκης Μπλούτη Καράτζαλη | Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Συγγραφέας: Νίκη Μπλούτη Καράτζαλη

Έτος έκδοσης: 2020
Σελ.: 240
Εκδόσεις: Θράκα

Πολλές φορές ο άνθρωπος έχει την αίσθηση ότι μπορεί να ορίσει ο ίδιος τη ζωή του, μπορεί να την κουμαντάρει και να της θέσει τους δικούς του όρους στην τροχιά του χρόνου επιστρατεύοντας απλά τη θέλησή του, την υπομονή και την επιμονή του. Τραγικό λάθος. Η ζωή είναι απόλυτα απρόβλεπτη στο διάβα της, εξαιρετικά αινιγματική και σκληρή για εκείνους που υποτιμούν είτε από άγνοια είτε από πείσμα την υπεροχή της.

Η συγγραφέας Νίκη Μπλούτη Καράτζαλη στο τρίτο κατά σειρά μυθιστόρημά της, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Θράκα», με τίτλο «Γράμματα σ’ έναν δραπέτη», επιχειρεί να καταθέσει τη δική της άποψη για το επίμαχο ζήτημα.

Η ιστορία της ξεδιπλώνεται με αφορμή έναν στίχο του Σεφέρη, ο οποίος, το δίχως άλλο, κρύβει στο εσωτερικό του πολλές θλιβερές αλήθειες: «Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί».

Η ζωή, λοιπόν, όπως παραδέχεται κι η ίδια η συγγραφέας, είναι μια αδιάκοπη διαδρομή στο χρόνο γεμάτη εμπόδια, μια εντύπωση αυτής που διαρκώς αλλάζει, ανατρέπεται και προκαλεί τρόμο, καθώς αρκετά συχνά σκοτεινιάζει η εικόνα της και δεν φτάνει μια αιωνιότητα για να μελετηθούν τα πραγματικά αίτια που επέδρασαν πάνω της καταλυτικά, να αναλυθούν εις βάθος και να αποκωδικοποιηθούν, ώστε να προκύψουν έπειτα οι πολυπόθητες λύσεις, αυτές που θα επαναφέρουν την ισορροπία στα πράγματα, αλλά και τη γαλήνη στις ψυχές των ανθρώπων.

Η ηρωίδα της ιστορίας της, η Μαρία, έρχεται αντιμέτωπη από πολύ νωρίς με τη σκοτεινή πλευρά της ζωής της, τη σκληρή και καταθλιπτική, τη φοβίσιμη και απροσπέλαστη, την αρκετά τραγική, μην έχοντας, φυσικά, τη δύναμη να πάρει το βλέμμα της μακριά απ’ αυτήν, διεκδικώντας για τον εαυτό της μια καλύτερη όψη της, περισσότερο φωτεινή, περισσότερο χαρούμενη.

Μοναχοκόρη καθώς είναι, από μικρή ηλικία δένεται συναισθηματικά αρκετά με τα ξαδέρφια της, την Κατερίνα, τον Ηλία και τον Πέτρο, με τους οποίους μεγαλώνει σχεδόν μαζί. Το δέσιμό τους είναι πολύ δυνατό και παράλληλα επιθυμητό, ιδιαίτερα εκείνο που βιώνει με τον συνομήλικό της Πέτρο, τον οποίο και υπεραγαπά. Τα συναισθήματα των δύο ξαδέλφων, όμως, δεν αργούν να δυναμώσουν περισσότερο τη σχέση τους και να θεριέψουν τόσο, ώστε να προκύψει μεταξύ τους ο μεγάλος και μοναδικός, ο αναπόφευκτος έρωτας.

Η φυγή του Πέτρου αρχικά στο εξωτερικό για σπουδές κι έπειτα η ξαφνική του απόφαση να μονάσει αποτελούν δύο δυνατά χτυπήματα της μοίρας για εκείνη. Η Μαρία αρνείται να δεχτεί τη νέα πραγματικότητα για τον εαυτό της κι επιμένει να ελπίζει στη γρήγορη επιστροφή του. Με τον καιρό η προσδοκία της τρέπεται σε θυμό γι’ αυτή του την ξαφνική και αμετάκλητη απόφαση, την οποία δε μπορεί και δεν επιθυμεί να εξηγήσει. Η κατάθλιψη που βιώνει επηρεάζει ολοκληρωτικά τη ζωή της, μια ζωή που δείχνει να κυριεύεται αποκλειστικά από τις μνήμες του παρελθόντος που τόσο καθοριστικά στοιχειώνουν το παρόν και το μέλλον της.

Επιχειρώντας να απελευθερώσει τον εαυτό τις από την πληθώρα των σκέψεών της και των αναπάντητων ερωτημάτων της που σχετίζονται με την ανεξήγητη φυγή του Πέτρου, ξεκινά να του γράφει γράμματα. Γράμματα που έχουν έναν και μόνο παραλήπτη, εκείνον, τον «δραπέτη» της ζωής, όπως για χρόνια τον αποκαλεί, αφού εκείνος δε βρήκε το θάρρος να εξηγήσει σε κανέναν και κυρίως σ’ εκείνη, τους λόγους της ξαφνικής φυγής του από τα εγκόσμια.

Μια ακόμα ανατροπή στη ζωή της έρχεται να ταρακουνήσει τον εσωτερικό της κόσμο, ώστε να δει πλέον με άλλο μάτι τη ζωή που της χαρίστηκε ως δώρο. Είναι η διάγνωση της αρρώστιας της, η οποία στέκεται αφορμή για να προκύψει ο απολογισμός της. Τα γράμματά της εξακολουθούν να έχουν έναν και μόνο αποδέκτη, τον Πέτρο ή αλλιώς την σιωπή του. Ωστόσο, η καθυστερημένη για τριάντα ολόκληρα χρόνια αποκάλυψη της αλήθειας είναι εκείνη που θα την αναστατώσει ακόμα περισσότερο και θα την οδηγήσει σε συναισθηματικό αδιέξοδο.

Η Μαρία υπήρξε υιοθετημένη. Όμως δεν είναι η μόνη αλήθεια που θα πέσει πάνω της σαν κεραυνός εν αιθρία. Θα μάθει και για ποιον ακριβώς λόγο ο Πέτρος πήρε την απόφαση να εγκαταλείψει τα εγκόσμια και περισσότερο εκείνη που αγάπησε με πάθος, όπως η Μαρία τον ίδιο. Ο πόνος κυριεύει τα σωθικά της, η απόγνωση καθρεφτίζεται στο βλέμμα της. Ώσπου στο τέλος έρχεται η πολυπόθητη κάθαρση. Άλλωστε, για να επέλθει επιτυχώς η λύτρωση, πρέπει να προηγηθούν όλα τα στάδια του πόνου. Και η ηρωίδα της ιστορίας αυτής τα έχει περάσει και με το παραπάνω. Η Μαρία είναι πια σε θέση να αποδεχθεί τη νέα κατάσταση και να συγχωρέσει τον Πέτρο της. Γιατί ο Πέτρος της στην ουσία ποτέ δεν έφυγε από δίπλα της. Κι είναι εκείνος, ο μοναχός Νεκτάριος πλέον, που βρίσκει τον τρόπο μετά από τριάντα χρόνια για να της το αποδείξει.

Μια συγκλονιστική ιστορία που περνάει σωρεία μηνυμάτων στον αναγνώστη, καθώς η συγγραφέας θίγει στο περιεχόμενό της αρκετά κοινωνικά ζητήματα, τα οποία ακόμα και στις μέρες μας θεωρούνται ταμπού.

Το ζήτημα της υιοθεσίας και ο φόβος αποκάλυψης της αλήθειας οδηγούν σε ακραίες συμπεριφορές που προκαλούν με τη σειρά τους καταστροφικά αποτελέσματα με βασικά θύματα τα υιοθετημένα παιδιά. Μυστικά, που δεν πρέπει να παραμένουν μυστικά, οδηγούν σε ένα αδιάκοπο ταξίδι ψεμάτων που υπονομεύουν την αγάπη και τραυματίζουν τον ανθρώπινο ψυχισμό ανελέητα. Αλήθεια, πώς προσδιορίζεται η αγάπη όταν τρέφεται από εγωιστικά συναισθήματα, που αποτρέπουν την ελευθερία της σκέψης και εμποδίζουν τη δυνατότητα της αντίδρασης;

Το ζήτημα της υγείας είναι κι αυτό αρκετά σημαντικό και άξιο προσοχής, καθώς έχει τη δύναμη να επηρεάσει τον τρόπο αντίληψης των πραγμάτων και να διαμορφώσει εκ νέου προσωπικότητες και συμπεριφορές. Μόνο όταν ο άνθρωπος αντιληφθεί εις βάθος το δώρο της ζωής που του προσφέρεται απλόχερα, μόνο τότε θα είναι σε θέση να το εκτιμήσει και να το σεβαστεί στο έπακρο.

Η οικονομική κρίση είναι άλλο ένα ζήτημα που θίγεται σε αυτό το βιβλίο. Είναι αυτή που οδηγεί τους ανθρώπους στην απόγνωση, στην τρέλα και, δυστυχώς, αρκετές φορές στην αυτοκτονία. Άραγε, ποιος ευθύνεται ουσιαστικά για τη σημερινή οικονομική κατάρρευση και γιατί δίνεται, τελικά, τόση μεγάλη σημασία στο χρήμα; Είναι πιο σημαντικό η εξασφάλισή του από την εξασφάλιση του δώρου της ζωής;

Οι σχέσεις των ανθρώπων, η εμπιστοσύνη, ο γάμος, η υποκρισία, η φιλία, η συναισθηματική εκμετάλλευση, το διαζύγιο, η μετάνοια και άλλα που σχετίζονται άμεσα με τις ανθρώπινες σχέσεις και συμπεριφορές είναι ζητήματα που επίσης θίγονται στο βιβλίο αυτό, καθώς ιδιαίτερα στις μέρες μας, με τη σταδιακή συνειδητή ή ασυνείδητη αυτοαπομόνωση του ανθρώπου, την ολοένα και αυξανόμενη μοναξιά του και το αδιάκοπο κυνήγι του συμφέροντος, χρήζουν ουσιαστικής μελέτης, προβληματισμού και προσοχής.

Το βιβλίο, ωστόσο, ολοκληρώνει ευχάριστα την ιστορία του, καθώς η συγγραφέας επιχειρεί να περάσει ένα μήνυμα αισιοδοξίας στον αναγνώστη. Τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από την ίδια τη ζωή. Ο σεβασμός σ’ αυτό το θείο δώρο, σε συνδυασμό με τη θετική σκέψη, έχει τη δύναμη να υπερπηδήσει κάθε εμπόδιο και να εξασφαλίσει την ισορροπία στα πράγματα. Ο θάνατος μπορεί να νικηθεί, μόνο όταν αγαπηθεί στο έπακρο η ζωή.

Ρεαλιστική γραφή, λιτή και κατανοητή, μη επαναλαμβανόμενη και καθόλου κουραστική, γεμάτη εικόνες, γεγονότα και ανατροπές, που προκαλούν ποικίλα συναισθήματα στον αναγνώστη. Η συγγραφέας γνωρίζει πολύ καλά πώς να διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του από την αρχή ως το τέλος της ιστορίας της, καθώς τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται και που εστιάζουν κυρίως σε θέματα ψυχολογίας, έχουν πολλά να πουν και κυρίως να δώσουν. Αποτελούν μαθήματα ζωής, μιας και αγγίζουν πτυχές της καθημερινότητάς του ανθρώπου που τον αφορούν άμεσα, τον προβληματίζουν και τον ευαισθητοποιούν.

Ένα βιβλίο που, οπωσδήποτε, αξίζει να διαβαστεί.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Μέσα από γράμματα ξετυλίγεται η ζωή της και γίνεται ένας πικρός απολογισμός. Η αρρώστια, που μικραίνει το νήμα του χρόνου της, ο φόβος για το αύριο, το γκρέμισμα μιας φιλίας, η προδοσία, η αγάπη, η κρίση που μαστίζει τη χώρα, η απελπισία.

Η δύναμη, η ανάγκη της προσευχής και ένας έρωτας που αργοπόρησε να έρθει.

Ώσπου θα φτάσει η ώρα της αποκάλυψης ενός τραγικού μυστικού. Μια υιοθεσία κι ένας όρκος που σφράγισε στόματα, έρχεται να ανατρέψει και να γκρεμίσει τα πάντα.

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα Νίκη Μπλούτη Καράτζαλη:

Η Νίκη Μπλούτη Καράτζαλη γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Άγιο Γεώργιο Λιβαδειάς. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια ζει μόνιμα με την οικογένειά της στη Λιβαδειά και ασχολείται με τη συγγραφή. Διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί σε ηλεκτρονικά περιοδικά (Λόγω Γραφής, vivlionet, Gulturagenta, Θεματοφύλακες βιβλίων κ.α) και στην τοπική εφημερίδα "Διάβημα". Τελευταία, συνεργάζεται με τo ψηφιακό περιοδικό "GreekAffair", καθώς επίσης και τη λογοτεχνική ιστοσελίδα "Λόγω Γραφής" στην οποία δημοσιεύει διηγήματα στη στήλη "Ένα τραγούδι για σένα".

Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια Δημιουργικής Γραφής και έχει συμμετάσχει σε εκδηλώσεις για παιδιά (ανάγνωση, εργαστήρια δημιουργικότητας) στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς. Διηγήματά της διακρίθηκαν σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και έχουν συμπεριληφθεί σε Ανθολογίες.

Το διήγημα "Το κίτρινο δάνειο" πήρε το Α' Βραβείο στον Πανελλήνιο διαγωνισμό της Εταιρίας ΕΤΕΠΚ το 2016 και το διήγημα "Τα φιλαράκια" διακρίθηκε με έπαινο στον ίδιο διαγωνισμό το 2017.